Ja, ek is bruin en trots daarop

Binnekort vier ons Vryheidsdag, een van die sleutelgebeure vir ons demokrasie, toe Suid-Afrikaners – ongeag ras – hul kruisie vir ’n demokrasie kon trek in 1994.

Onlangse gesprekke, debatte en opinies oor ras dwing my egter om 21 jaar in ons demokrasie te sê, klassifiseer my asseblief as Suid-Afrikaner.

Sowat ’n jaar gelede het ek via Twitter ’n munisipaliteit gekontak oor ’n diensleweringskwessie. Die verantwoordelike departementshoof het binne sekondes reageer en kort daarna die premier van die Wes-Kaap. Ek is met ’n antwoord op my navraag voorsien en om verskoning gevra vir die ongerief.

Op my dankie reageer iemand: “Earl is wit omdat sy probleem opgelos word. Swart inwoners word uit hul huise gesit en wittes onmiddellik gehelp.” 

Hierop moes ek vra: hoekom is my ras belangrik?  Ek is ’n Suid-Afrikaner en ras moet nie ’n saak wees nie.

’n Vriend van my vertel onlangs hoe hy geoordeel word en die lelike kommentaar wat gemaak word omdat hy en sy meisie nie dieselfde ras is nie. My woorde aan hom was, liefde ken alles en verdra alles. Ongelukkig is hy nie die eerste en enigste van my vriende wat met iemand van ’n ander ras uitgaan en daaroor geoordeel word nie.

Ek verstaan en respekteer ons land se geskiedkundige agtergrond, maar voel ten spite hiervan en ons jong demokrasie, moet ras nie die eerste ding wees wat in ons kop opkom nie. Ek twyfel of in enige ander land jy gevra gaan word wat jou ras is, jy sal liefs jou nasionaliteit gevra word.

Tog is dit bietjie selfsugtig om te argumenteer dat ras nie saak maak en nie belangrik is nie. Ek het al menigmaal gehoor hoe mense sê ek was eers te swart en nou is ek te wit, sommige noem my hotnot en andere ’n confused ras. Ek is bruin en trots daarop.

Het jy al ooit daaroor gewonder, as jy nie jy was nie, wie sou jy wees?

Groot word was dalk nie maklik nie, maar die realiteit is dat die lewe nie maklik is nie.

Dood, ongelukke, uitdagings, siekte, geloof, seksuele oriëntasie en liefde is maar ’n paar dinge wat nie vir ras vra nie, maar gebeur.

So mense kan my boesman en hotnot noem, dit is deel van my erfenis. As dit nie deel van my Skepper se plan was nie, sou hy my sekerlik nie so geskape het nie.

Soms gaan ons deur die lewe soos om deur ’n donkerkamer met onsekerheid te loop, maar sodra die lig aangaan, voel ons selfversekerd.

Hoekom skaam wees oor wie jy is, as jy na Sy ewebeeld geskape is.

Alles in die wêreld het ’n label, moet ek ook een hê?

Nes dood en liefde, sal die rassekaart maar gedurig voorkom, om dit te oorbrug moet ons erken en trots wees op wie ons is – insluitende ons erfenis. Ons moet verby ons verskille kyk en strewe na eenheid deur ons diversiteit.

Ja, ek is ’n bruin en trots daarop, maar klassifiseer my as ’n Suid-Afrikaner, want ek is deel van die One Tribe waarvan Vicky Sampson sing as sy sê “we were meant to be as one, one heart, one soul, one tribe under heaven, we are one

• Hierdie rubriek het oorspronklik op Donderdag 23 April 2015 in Paarl Post op bl.6 verskyn

Braaivleis, pap, wors is deel van Suid-Afrikaanse kultuur

Wat is meer eg Suid-Afrikaans as boerewors, biltong en braaivleis?

Geen ander plek op aarde kan die erfenis van dié lekkernye naboots nie.

Hoe kan ’n mens Erfenisdag sonder ’n vleisie op die kole vier? Braai is dan een van ons land se ryk kulturele tradisies.

In 2005 het Erfenisdag ook Nasionale Braaidag geword. Dié geleentheid is deur die Mzansi-braai-instituut geïnisieer en word sedert 2008 onder die vaandel van Braai4Heritage, ’n nie-winsgewende inisiatief, gedryf. Die doel van die inisiatief is om Suid-Afrikaners te verenig en aan te moedig om deel te neem in ’n prettige en tasbare aktiwiteit.

Mnr. Jan Scannell, hoof van die Braai4Heritage-inisiatief, sê die dryfveer agter Nasionale Braaidag is Suid-Afrikaners se liefde vir vuurmaak,die samesyn rondom die vuur en om kos voor te berei.

“Dit is die een ding wat alle Suid-Afrikaners in gemeen het. Dit is ’n tradisionele plek van bymekaar koms in Afrika.”

Die dag is belangrik, net soos die Wêreldbeker-sokkertoernooi en Wêreldbeker-rugbytoernooi, want dit bring mense saam, sê dr. Ivan Meyer, voormalige Wes-Kaapse minister van sport en kultuursake. 

“Dit is ook belangrik om nie ons erfenis te vergeet terwyl jy ’n tjop of stukkie hoender braai nie. Daar is ook baie ander erfenis-aktiwiteite waaraan mense kan deelneem.”

Scannell sê braai is die een ding waarvoor almal lief is en wat selfs die grense van taal, kultuur, geografie, geloof en sport oorsteek.

Nasionale Braaidag word op Erfenisdag gevier, maar hoekom nie op Menseregtedag, Vryheidsdag of selfs Versoeningsdag nie?

Meyer meen daar kan op elk van dié dae gebraai word, juis omdat dit een van die aktiwiteite is waar almal bymekaarkom.

“Mense praat met mekaar en is gesellig. Dit bied die geleentheid om oor die geskiedenis te gesels en na die toekoms uit te sien.”

Scannell verduidelik braai is ’n erfenis, terwyl dae soos Menseregte- en Vryheidsdag te veel politieke bagasie dra. Versoeningsdag is weer te na aan Kersfees en al die fokus sal daarop val, verduidelik hy, en voeg by September is aan die begin van lente, ’n gepaste tyd om Suid-Afrika met ’n braai te vier ná die winter.

“Braai skep nie net geselligheid nie,maar skep ook ’n platform waar mense hul diep persoonlike waardes en tradisies openbaar,” sê Meyer.

Die Suid-Afrikaanse Nasionale Erfenisraad het in 2008 hul ondersteuning gegee aan dié inisiatief. 

’n Jaar later het die inisiatief ’n amptelike liedjie, “Our Heritage”, bekendgestel. Hierdie liedjie word deur die Soweto-gospelkoor, Hip Hop Pantsula, JR en Die Heuwels Fantasties gesing.

“Die dag skep ’n positiewe gees, wat aansteeklik is. Niemand is vir niemand kwaad nie,” sê Meyer.

Daar is groot ondersteuning vir Nasionale Braaidag en duisende Suid-Afrikaners neem deel daaraan, noem Scannell, oor Jan Publiek se ondersteuning van die dag.

“Ander lande het jare reeds sulke nasionale feesdae soos Ierland se St. Patrick-dag en Amerika se Dankseggingsdag. Nou het Suid-Afrika ook sy eie: Braaidag.”

Meyer sê Suid-Afrikaners sal egter enige dag gebruik om te braai.

“As die Springbokke wen, dan is daar ’n lus vir braai en jy sien dit om elke hoek en draai,” sê Meyer.

Omdat hy van Vredenburg aan die Weskus is, verkies hy om vis te braai, sê Meyer oor sy braai vernuf.

“Ek hou van boerewors, omdat dit eg Suid-Afrikaans is. Dit is wat ek Saterdag sal braai,” sê Scannell oor sygunsteling-braairesep.

Scannell voel Nasionale Braaidag bereik sy doel, maar sal nog baie groei.Meyer stemsaamen sê braai het in Suid-Afrika reeds kultuurstatus bereik.

“Nasionale Braaidag groei soos ’n veldbrand. Suid-Afrikaners moet net versigtig wees en nie veldbrande op dié dag veroorsaak nie,” sê Scannell.

Oorspronklike artikel het in Die Burger verskyn op Donderdag 22 September 2011